Pedagogika Montessori zakłada, że dziecko jest aktywną osobą, która przechodzi w ciągu swojego rozwoju przez szczególne okresy zainteresowań („fazy wrażliwe”), w czasie których z łatwością uczy się i zdobywa nowe umiejętności. Do osiągnięcia optimum swoich możliwości („normalizacji”) potrzebuje przygotowanego otoczenia
- miejsca w którym w sposób bezpieczny i swobodny mogłoby odkrywać rzeczywistość na miarę swojego wieku.
Wychodząc z obserwacji, Maria Montessori odkryła, że każde dziecko przeżywa długie chwile skupienia, w pełni zaabsorbowane wybraną przez siebie czynnością („polaryzacja uwagi”). Takie doświadczenie wyzwala posłuszeństwo i przyjazne relacje z otoczeniem.
Słowniczek
Absorbująca psychika – to charakterystyczna dla wieku 0-3lat forma psychiczna rozwoju dziecka. W tym okresie dziecko całym sobą, podświadomie i bez wysiłku wchłania bodźce z otoczenia. M. Montessori porównywała ten sposób odbioru świata i uczenia się do gąbki, która wchłania całą wodę lub do kliszy fotograficznej, rejestrującej mniej oraz bardziej ważne elementy krajobrazu.
Fazy wrażliwe – występujące w rozwoju każdego dziecka okresy szczególnej wrażliwości na bodźce z otoczenia. Ich występowanie jest w indywidualnym planie rozwoju i nie można ich sztucznie wywoływać. Dziecko wykazuje wówczas duże możliwości wyuczenia się określonej umiejętności, sprawności, czy nabycia wiedzy o świecie.
Polaryzacja uwagi – o zjawisku tym mówimy, gdy we wrażliwej fazie dojdzie do długotrwałej, pogłębionej koncentracji na danej czynności. Możliwości edukacyjne dziecka są wtedy największe. Uczy się ono chętnie, szybko, łatwo i bez wysiłku. Częste powtarzanie ulubionej, interesującej czynności sprzyja jej wyuczeniu. jest więc podstawowym bodźcem do duchowego rozwoju dziecka.
Normalizacja – jest następstwem polaryzacji uwagi. To stan wewnątrzpsychicznej równowagi i harmonii (wewnętrznej i ze światem). Dziecko jest spokojne, opanowane, wrażliwe na ład i dyscyplinę wewnętrzną, otwarte na potrzeby innych, potrafiące samodzielnie działać. „Znormalizowane” dziecko wierzy w swe możliwości rozwoju, ma poczucie własnej wartości, staje się odpowiedzialne za siebie i innych, uniezależnia się od zewnętrznych wpływów.
Normalizacja jest głównym celem rozwoju i wychowania.